حرف (ت)
تمّام بن عباس
1تمّام آخرین فرزند عباس بن عبدالمطلب پسر عموي رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علی علیه السلام و برادر
عبداللَّه بن عباس است.( 1) او در زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در مدینه متولد شد و مادرش ام ولد بود و دو برادر
مادري او عون و کثیر می باشند.
فلولا أشق علی اُمّتی لأمرتُهم بالسواك عند » : تمّام این روایت معروف را از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل نموده که فرمود
«. کل صلاه؛ اگر بر امتم سخت نمی بود، مسواك زدن در هنگام هر نماز را بر آنان واجب می کردم
تمّام، از شیعیان امیرالمؤمنین علیه السلام بود و با آن حضرت بیعت کرد و از نزدیکان حضرت قرار گرفت، و امام علیه السلام
نیز متقابلًا به او اعتماد داشت و او را به فرمانداري مدینه گمارد.
حضرت هنگامی که براي سرکوب ناکثین عازم بصره بود، سهل بن حنیف را بر مدینه گمارد، بعد او را فراخواند و تمّام بن
( عباس را بر امارت مدینه نصب کرد.( 2
*****
عباس داراي ده پسر بود که شش نفرشان از امّ الفضل بودند، و اسامی آنان:
فضل، عبداللَّه، عبیداللَّه، قُثم، معبد، عبدالرحمان، و یک دختر از این همسر داشت به نام ام حبیب. و پسران دیگر عباس عون،
کثیر و تمّام بود که مادرشان ام ولد نام داشت، و فرزند دهم عباس، به نام حارث است که از هذیل بوده است.
. اسد الغابه، ج 1، ص 212 ؛ ر. ك: تاریخ طبري، ج 5، ص 93
[ تمیم بن حذیم ناجی[ 1
1.شیخ طوسی، او را از اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام به شمار آورده و می نویسد: وي در برخی از جنگ هاي زمان
.( حضرت حضور داشته است.( 2
.( است و به نقلی در صفّین نیز حاضر بود.( 3 « نصر » او از اهل قبیله
رخدادهاي مهمی را از تمیم نقل کرده که خود دلیل روشنی بر حضور و نزدیکی با حضرت « وقعه صفین » نصر بن مزاحم در
علی علیه السلام در آن جنگ است، اینک توجه شما را به یک نمونه از آن موارد معطوف می داریم:
جابر بن یزید جعفی از تمیم بن حذیم نقل می کند که او گفت: هرگاه امیرالمؤمنین علیه السلام در جنگ صفین قصد رفتن به
میدان رزم داشت، چون بر مرکب خود سوار می شد به اسم خدا سوار می شد و سپس می گفت:
.(4)؛« سبحان الّذي سَخَّر لنا هذا و ما کنّا له مُقرنین و إنّا الی ربنّا مُنقلبون » ، الحمد للَّه علی نعمه علینا و فضله علینا
حمد و ستایش بر خدایی که به ما نعمت داد و فضل و عنایتش را شامل ما نمود، پاك و منزه است خدایی که اینها را مسخّر ما
ساخت و ما توانایی و قدرت حفظ و نگهداري آن را نداشتیم و بازگشت ما به سوي پروردگارمان است.
بعد حضرت رو به قبله می
بار پروردگارا، گام ها به سوي تو بازگردد، و بدن » : ایستاد و دست هاي خود را به صورت دعا بلند می کرد و چنین می گفت
ربّنا » ؛ ها به زحمت افتد، و قلب ها به جانب تو فیض دهد، و دست ها به سوي تو بلند شود و چشم ها به جانب تو دوخته گردد
« افتح بیننا و بین قومنا بالحق و أنت خیر الفاتحین؛ خدایا بین ما و قوم ما به حق داوري کن که تو بهترین پیروزي دهنده اي
برکت و فضل خداوند سیر کنید.
اللَّه اکبر، اللَّه اکبر، لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر، یا اللَّه یا احد یا صمد، یا ربّ محمّد، بسم اللَّه الرحمن الرحیم، لا » : بعد می فرمود
بعد « حول و لا قوه الا باللَّه العلی العظیم، الحمد للَّه رب العالمین الرحمن الرحیم، مالک یوم الدین، إیّاك نعبد و ایّاك نستعین
فرمود: بار پروردگارا خطر ظالمان را از ما دور کن. تمیم در پایان می گوید: این دعاها و آیات، شعار امیرالمؤمنین علی علیه
.( السلام در صفین بود.( 5
*****
ذکر شده است. « حذلم » در خلاصه علامه حلی و رجال ابن داود
. رجال طوسی، ص 36 ، ش 1
. رجال برقی، ص 4
. زخرف 42 ، آیه 13
. وقعه صفین، ص 230
تمیم بن طرفه طائی مُسلمی
.( 1تمیم بن طرفه طائی اهل کوفه، از تابعین و از اصحاب امیرمؤمنان علیه السلام بود.( 1
در کتاب قضاء کافی و تهذیب الاحکام، از تمیم بن طرفه جریان قضاوت امیرالمؤمنین علیه السلام درباره دو مردي که ادعاي
.( یک شتري را داشتند، و هر دو اقامه بیّنه کردند را نقل می کند که: حضرت شتر را براي هر دو به طور مساوي قرار داد.( 2
در وفات او اختلاف است، قولی
.( بر آن است که وي در سال 93 هجري و قولی 94 یا 95 هجري از دنیا رفته است.( 3
*****
. اعیان الشیعه، ج 3، ص 639 ؛ تنقیح المقال، ج 1، ص 187
. کافی، ج 7، ص 419 ، باب الرجلین یدعیان، ح 5؛ تهذیب الاحکام، ج 6، ص 234 ، باب البینتین یتقابلان، ح 5
. تهذیب التهذیب، ج 1، ص 541
تمیم بن عمرو
سهل بن » 1تمیم بن عمرو از اصحاب امیرمؤمنان علیه السلام بوده که به ابو حبش (ابو حبیش) کنیه داشت و تا قبل از آمدن
.( وي والی امیرمؤمنان بر مدینه بود.( 1) اما علامه تستري در این باره تردید کرده است.( 2 « حنیف
*****
. رجال طوسی، ص 36 ، ش 2 و قاموس الرجال، ج 2، ص 428